“Gia đình tôi xây nhà trên đất trồng lúa do UBND cấp xã quản lý. UBND cấp xã đã lập biên bản xử lý vi phạm hành chính với 2 hành vi vi phạm, cụ thể là: (i) Hành vi chiếm đất trồng lúa; (ii) Hành vi xây dựng công trình trên đất không được phép xây dựng. Hỏi: Vậy việc xác định hai hành vi trên đối với gia đình tôi có đúng không? “

Hoỉ: Gia đình tôi xây nhà trên đất trồng lúa do UBND cấp xã quản lý. UBND cấp xã đã lập biên bản xử lý vi phạm hành chính với 2 hành vi vi phạm, cụ thể là: (i) Hành vi chiếm đất trồng lúa; (ii) Hành vi xây dựng công trình trên đất không được phép xây dựng.
Hỏi: Vậy việc xác định hai hành vi trên đối với gia đình tôi có đúng không?

Đáp: – Đối với hành vi “chiếm đất trồng lúa” mà UBND đã xác định là hành vi vi phạm. Theo khoản 2 Điều 3 Nghị định 91/2019/NĐ-CP, chiếm đất là việc sử dụng đất thuộc một trong các trường hợp sau đấy:
“ Tự ý sử dụng đất mà không được cơ quan quản lý nhà nước về đất đai cho phép;
Tự ý sử dụng đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác mà không được tổ chức, cá nhân đó cho phép;
Sử dụng đất được Nhà nước giao, cho thuê đất đã hết thời hạn sử dụng mà không được Nhà nước gia hạn sử dụng (trừ trường hợp hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp sử dụng đất nông nghiệp);
Sử dụng đất trên thực địa mà chưa hoàn thành các thủ tục giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật.”
Xét với trường hợp trên, gia đình bạn đã xây dựng nhà trên đất do UBND cấp xã quản lý. Vậy, xác định đây là có phải là hành vi chiếm đất hay không phải xét xem mảnh đất này có được UBND cấp xã cấp cho gia đình bạn hay không. Nếu mảnh đất này ban đầu được UBND cấp cho gia đình để trồng lúa thì không thể xác định hành vi xây nhà của gia đình bạn là hành vi chiếm đất mà chỉ có thể xác định đây là hành vi sử đất trồng lúa vào mục đích khác không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép.

– Thứ hai, “Xây dựng công trình trên đất không được phép xây dựng” được hiểu là chủ thể xây dựng trên đất không được cơ quan nhà nước cho phép xây dựng, bất luận đất đó thuộc quyền sử dụng của ai. Trước đây, đây là hành vi vi phạm hành chính được quy định tại điểm Điểm a, Khoản 7, Điều 13 Nghị định số 121/2013/NĐ-CP ngày 10/10/2013 của Chính phủ về xử phạt VPHC trong lĩnh vực xây dựng
Tuy nhiên, hiện nay, nghị định 16/2022/NĐ-CP đã sửa đổi, bổ sung, theo đó: “Đối với các công trình xây dựng trên đất không đúng mục đích sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai thì xử phạt theo quy định tại nghị định của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.”. Vì vậy, hành vi xây dựng công trình trên đất không được phép xây dựng sẽ được xử lý theo hành vi sử dụng đất trồng lúa vào mục đích không không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép