Áp dụng trọng tài thương mại thì có thể lựa chọn pháp luật để giải quyết tranh chấp khi có yếu tố nước ngoài hay không?

Hỏi: Cho tôi hỏi vấn đề giải quyết tranh chấp như sau: trường hợp có tranh chấp xảy ra giữa hai bên doanh nghiệp mà một bên có yếu tố nước ngoài thì có thể lựa chọn pháp luật để giải quyết hay không? Trường hợp các bên không có thỏa thuận về pháp luật để giải quyết tranh chấp thì xử lý thế nào?

Khi có tranh chấp xảy ra giữa các bên thì có thể giải quyết bằng trọng tài thương mại được không?

Căn cứ Điều 5 Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định về điều kiện để áp dụng trọng tài thương mại như sau:

“Điều 5. Điều kiện giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài

1. Tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp.

2. Trường hợp một bên tham gia thoả thuận trọng tài là cá nhân chết hoặc mất năng lực hành vi, thoả thuận trọng tài vẫn có hiệu lực đối với người thừa kế hoặc người đại diện theo pháp luật của người đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.

3. Trường hợp một bên tham gia thỏa thuận trọng tài là tổ chức phải chấm dứt hoạt động, bị phá sản, giải thể, hợp nhất, sáp nhập, chia, tách hoặc chuyển đổi hình thức tổ chức, thỏa thuận trọng tài vẫn có hiệu lực đối với tổ chức tiếp nhận quyền và nghĩa vụ của tổ chức đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.”

Như vậy, việc áp dụng trọng tài để giải quyết tranh chấp giữa các bên là do sự thỏa thuận của các bên, nếu cả hai đều đồng ý áp dụng trọng tài giải quyết thì có thể áp dụng.

Việc lựa chọn trọng tài thương mại để giải quyết tranh chấp có thể thực hiện trước hoặc sau khi có tranh chấp.

Những trường hợp nào thì không thể giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại?

Căn cứ Điều 18 Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định về trường hợp trọng tài thương mại vô hiệu như sau:

“Điều 18. Thoả thuận trọng tài vô hiệu

1. Tranh chấp phát sinh trong các lĩnh vực không thuộc thẩm quyền của Trọng tài quy định tại Điều 2 của Luật này.

2. Người xác lập thoả thuận trọng tài không có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

3. Người xác lập thoả thuận trọng tài không có năng lực hành vi dân sự theo quy định của Bộ luật dân sự.

4. Hình thức của thoả thuận trọng tài không phù hợp với quy định tại Điều 16 của Luật này.

5. Một trong các bên bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép trong quá trình xác lập thoả thuận trọng tài và có yêu cầu tuyên bố thoả thuận trọng tài đó là vô hiệu.

6. Thỏa thuận trọng tài vi phạm điều cấm của pháp luật.”

Như vậy, nếu thuộc trọng các trường hợp nêu trên thì không thể áp dụng trọng tài thương mại để giải quyết tranh chấp.

Có những hình thức thỏa thuận trọng tài thương mại nào được pháp luật quy định?

Căn cứ Điều 16 Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định về hình thức thoả thuận trọng tài như sau:

“Điều 16. Hình thức thoả thuận trọng tài

1. Thỏa thuận trọng tài có thể được xác lập dưới hình thức điều khoản trọng tài trong hợp đồng hoặc dưới hình thức thỏa thuận riêng.

2. Thoả thuận trọng tài phải được xác lập dưới dạng văn bản. Các hình thức thỏa thuận sau đây cũng được coi là xác lập dưới dạng văn bản:

a) Thoả thuận được xác lập qua trao đổi giữa các bên bằng telegram, fax, telex, thư điện tử và các hình thức khác theo quy định của pháp luật;

b) Thỏa thuận được xác lập thông qua trao đổi thông tin bằng văn bản giữa các bên;

c) Thỏa thuận được luật sư, công chứng viên hoặc tổ chức có thẩm quyền ghi chép lại bằng văn bản theo yêu cầu của các bên;

d) Trong giao dịch các bên có dẫn chiếu đến một văn bản có thể hiện thỏa thuận trọng tài như hợp đồng, chứng từ, điều lệ công ty và những tài liệu tương tự khác;

đ) Qua trao đổi về đơn kiện và bản tự bảo vệ mà trong đó thể hiện sự tồn tại của thoả thuận do một bên đưa ra và bên kia không phủ nhận.”

Theo đó, việc thỏa thuận trọng tài thương mại phải được xác lập dưới hình thức điều khoản trọng tài trong hợp đồng hoặc dưới hình thức thỏa thuận riêng.

Các thỏa thuận trọng tài thương mại phải thể hiện dưới hình thức văn bản, theo các hình thức được quy định tại khoản 2 Điều 16 Luật Trọng tài thương mại nêu trên.